หน้าแรก > บทคาวมทั้งหมด > เขียวหมื่นปี

เขียวหมื่นปี ประโยชน์ดีๆ สรรพคุณเด่นๆ และข้อมูลงานวิจัย

Tags: เขียวหมื่นปี, สมุนไพร, สมุนไพรบำรุงร่างกาย, สมุนไพรรักษาโรค

เขียวหมื่นปี งานวิจัยและสรรพคุณ 11 ข้อ

ชื่อสมุนไพร เขียวหมื่นปี

ชื่ออื่นๆ/ชื่อท้องถิ่น ว่านขันหมาก , แก้วกาญจนา , มะเขือพ่อค้า (ทั่วไป) , ว่านเหนียนซิง , บ้านนีแช (จีน)

ชื่อวิทยาศาสตร์Aglaonema modestum Schott ex. Engl.

ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์      Aglaonema acutispathum N.E.Br.

Aglaonema costatum var. viride Engl.

Aglaonema laoticum Gagnep.

ชื่อสามัญAglaonema , Maria Chinese evergreen plant , Chinese evergreen.

วงศ์ARACEAE

ถิ่นกำเนิด  เขียวหมื่นปีจัดเป็นในวงศ์ บอน (ARACEAE) ที่มีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่นใน พม่า ไทย ลาว กัมพูชา จากนั้นจึงได้แพร่กระจายพันธุ์ไปยังบริเวณใกล้เคียง คือ บังคลาเทศ จีนตอนใต้ รวมถึงในเวียดนาม ปัจจุบันพบได้ตามเขตร้อนชื้นทั่วไปในทวีเอเชียและแอฟริกา สำหรับในประเทศไทยสามารถพบได้ทั่วไปตามพื้นที่ชุ่มชื้น และอุดมสมบูรณ์ทั่วประเทศ

ประโยชน์/สรรพคุณ มีการนำเขียวหมื่นปี มาปลูกไว้เพื่อประดับตกแต่งทั้งภายนอกและภายในอาหาร เนื่องจากมีลวดลายบนใบที่สวยงามอีกทั้งยังเป็นพันธุ์ไม้ที่ปลูกเลี้ยงและดูแลง่ายอีกด้วย นอกจากนี้เขียวหมื่นปียังมีประโยชน์ในการช่วยฟอกอากาศ เติมออกซิเจนให้กับภายในบ้านห้องนอนได้เป็นอย่างดี จากข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ และผลวิจัยในปัจจุบันระบุว่า เขียวหมื่นปีสามารถดูดรับสารพิษได้ในระดับปานกลาง และมีอัตราคายความชื้นสูงอีกทั้งยังมีประสิทธิภาพในการดูดสารพิษจำพวกฟอร์มัลดีไฮด์สูง จึงเหมาะที่จะมาปลูกเพื่อดูดสารพิษ เสริมสร้างบรรยากาศบริเวณในบ้านและชอบอาคารบ้านเรือนได้เป็นอย่างดี

สำหรับสรรพคุณทางยาของเขียวหมื่นปีนั้น ตามตำรายาไทยและตำรายาจีนได้ระบุถึงสรรพคุณเอาไว้ดังนี้  รากใช้แก้คอเจ็บ คอบวม คออักเสบ ใบใช้แก้คอตีบ ใช้แก้แผลสด แก้ฝีบวมช้ำ แมลงสัตว์กัดต่อย แก้ฝีหนอง ใช้รักษาอาการเคล็ดขัดยอก บวม ข้อเคล็ด ข้ออักเสบ ทั้งต้นใช้แก้โรคไข้ข้ออักเสบ  รากและใบ มีรสจืดขมเล็กน้อย ใช้เป็นยาเย็น มีพิษเล็กน้อย ใช้ดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้อาการไอเป็นเลือด แก้ไอหืดหอบ ไอเนื่องจากปวดร้อน แก้ทางเดินปัสสาวะอักเสบ

รูปแบบ/ขนาดวิธีใช้

-           ใช้เป็นยาเย็น แก้พิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้ไข้ไทฟอยด์ ไอหอบ ไอเนื่องจากปวดร้อน แก้ทางเดินปัสสาวะอักเสบ โดยนำรากหรือใบ แบบแห้งใช้ 6-15 กรัม แบบสดใช้ 15-30 กรัมมาต้มกับน้ำดื่ม

-           ใช้แก้คอเจ็บ คอบวมอักเสบ โดยใชราก มาล้างให้สะอาด ตำให้แหลกคั่นเอาน้ำ ผสมกับน้ำเย็น ใส่เกลือเล็กน้อยอมกลั้วคอ

-           ใช้แก้คอตีบ โดยใช้ใบสด 8-20 กรัม ตำให้แหลก นำมาต้มกับน้ำรับประทานหรือนำมาคั้นเอาน้ำแล้วผสมกับน้ำส้ม

-           ใช้เป็นยาแก้ฝีบวมช้ำ แมลงกัดต่อย สุนัขหรืองูกัด โดยใช้ใบสดนำมาตำให้แหลก คั้นเอาน้ำผสมกับน้ำตาลเล็กน้อย รับประทานแต่น้ำส่วนกากที่เหลือให้นำมาพอกบริเวณบาดแผล

-            แก้ฝี หนอง ฝีหนองบนผิวหนัง ลดบวม พอกแก้อาการเคล็ดบวม รักษาข้อเคล็ดอักเสบ โดยนำใบสดมาบดหรือหรือตำพอกบริเวณที่เป็น

-           ใช้พอกแผลสด ปิดบาดแผลที่ถูกของมีคม โดยนำใบสดตำให้แหลกผสมกับเหล้าขาว พอกบริเวณที่เป็นแผล

-           ช่วยแก้โรคข้ออักเสบ ช่วยทำให้เลือดมาเลี้ยงบริเวณข้อดีขึ้น โดยนำน้ำคั้นจากต้นมาทาบริเวณที่เป็น

ลักษณะทั่วไป  เขียวหมื่นปีจัดเป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็กจำพวกว่าน หัวอยู่ใต้ดิน ในสกุลอโกลนีมา โดยเป็นเนื้ออ่อน และอาจมีความสูงของต้นได้ถึง 20-100 เซนติเมตร ลำต้นตั้งตรงอาวบน้ำ มีปล้องข้อถี่และมองเห็นได้ชัดเจน มีรากออกตามข้อปล้อง และมียางสีขาวทุกส่วนของลำต้น  ใบเป็นใบเดี่ยว ออกแบบเรียงเวียนสลับใบมีลักษณะเป็นรูปหอกยาวหรือรูปไข่แกมขอบขนาน มีขนาดกว้าง 6-10 เซนติเมตร ยาว 10-25 เซนติเมตร โคนใบค่อยๆ สอบมนติดก้านใบ ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบแผ่นใบมีสีเขียว เป็นลายสลับกับสีเขียวแกมเทา คล้ายขนนก เส้นใบจมพื้นใบนูนเป็นลอน ลักษณะด้านบนเป็นร่องลึกน้อย ด้านนอกกลมนูน บริเวณโคนแผ่นออกโอบหุ้มลำต้น เป็นกาบสีเขียวออกแดงเรื่อๆ มีก้านใบยาว 8-10 เซนติเมตร ดอกออกเป็นช่อเชิงลดบริเวณตามซอกใบ มีลักษณะคล้ายกับดอกไม้ในวงศ์บอนทั่วไป โดยจะมีกาบหุ้มช่อดอกหรือกาบหุ้มปลี ลักษณะเป็นรูปไข่หรือค่อนข้างกลม มีสีเขียวและจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองนวล ส่วนช่อดอกมีลักษณะเป็นแท่งทรงกระบอกยาว 2-5เซนติเมตร ที่ประกอบไปด้วยเกสรเพศผู้ที่อยู่ส่วนบนและเกสรเพศเมียที่อยู่ส่วนล่าง ผลเป็นผลสดมีเนื้อมีลักษณะรูปทรงกลมหรือรี กว้าง 1-5 เซนติเมตร ยาว 1-2 เซนติเมตร ผิวผลเรียบมีสีเหลือง เมื่อแก่จัดเป็นสีเหลืองแก่ และสีแดงตามลำดับด้านในมีเมล็ดอยู่ 1 เมล็ด

การขยายพันธุ์  เขียวหมื่นปีสามารถขยายพันธุ์ได้โดยการเพาะหน่อ การปักชำ และการใช้เมล็ด โดยวิธีที่เป็นที่นิยมในปัจจุบัน คือ การปักชำยอด โดยมีวิธีการดังนี้

            เริ่มจากติดยอดเขียวหมื่นปีจากต้นที่มีความสมบูรณ์ โดยให้มีความยาวพอสมควร (ไม่สั้นหรือยาวเกินไป) ตัดให้รอยตัดชิดกับข้อต่อมากที่สุด จากนั้นทาปูนแดงที่รอยติดทั้งสอง นำไปปักชำในขุยมะพร้าวผสมขี้เถ้าแกลบหรือขุยมะพร้าวผสมทรายหยาบ นำวางไว้ในที่ร่ม รดน้ำและรักษาความชื้นให้สม่ำเสมอ ซึ่งจะใช้เวลา 3-4 สัปดาห์ ก็จะเกิดรากและสามารถย้ายปลูกได้

องค์ประกอบทางเคมี มีรายงานผลการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับองค์ประกอบทางเคมีของสารสกัดจากส่วนต่างๆ ของเขียวหมื่นปีระบุว่าพบสารออกฤทธิ์ที่สำคัญหลายชนิดอาทิเช่น ในสารสกัดจากส่วนรากและใบพบสารกลุ่ม           Alkaloids   เช่น  Lycopodine สารสกัดจากใบอ่อนพบสารกลุ่ม Flavonoids เช่น  Kaempferol glycosides, Kaempferol-3-O-glucoside,  Quercetin สารสกัดจากส่วนใบและลำต้นพบสารกลุ่ม Phenolic acids           เช่น Ferulic acid, Gallic acid,   p-Coumaric acid  นอกจากนี้ในสารสกัดจากส่วนราก ลำต้น และใบ ยังพบสาร อื่นๆ อีกเช่น Calcium oxalate , Limonene และ β-sitosterol เป็นต้น 

การศึกษาวิจัยทางเภสัชวิทยา มีรายงานผลการศึกษาวิจัยทางเภสัชวิทยาของสารสกัดจากส่วนใบของเขียวหมื่นปี ระบุว่ามีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาหลายประการดังนี้

ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ มีรายงานผลการศึกษาวิจัยในสารสกัดเมทานอลจากส่วนใบเขียวหมื่นปี ระบุว่ามีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระโดย มีค่า DPPH radical scavenging activity IC50 ประมาณ 120 µg/mL    และในการทดสอบ FRAP assay (Ferric Reducing Antioxidant Power) พบค่าความสามารถ 210 ± 8.5 µmol Fe(II)/g extract  ส่วนอีการศึกษาหนึ่งระบุว่าสารสกัดเมทานอลและเอทานอล จากส่วนใบของเขียวหมื่นปี มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระโดยให้ค่า IC50 เท่ากับ 118–145 µg/mL (DPPH assay)

ฤทธิ์ต้านเชื้อจุลชีพ มีรายงานผลการศึกษาวิจัยสารสกัดใบด้วยเอทานอล 70% พบว่ามีฤทธิ์ยับยั้ง เชื้อแบคทีเรีย Staphylococcus aureus, E. coli และ Pseudomonas aeruginosa ได้ดี โดยมีค่า MIC อยู่ที่ 250-500 ug/mL และมีรายงานเพิ่มเติมว่าสารสกัดดังกล่าวยังมีฤทธิ์ต้านเชื้อรา Candida albicans อีกด้วย

ฤทธิ์ต้านการอักเสบ มีรายงานว่าสารสกัดเมทานอลจากส่วนใบของเขียวหมื่นปีมีฤทธิ์ยับยั้งการสร้าง Nitric oxide ใน เซลล์ RAW264.7 (macrophage cells) ได้ 35% เมื่อใช้ในความเข้มข้น 200 µg/mL

ฤทธิ์ต้านเซลล์มะเร็ง มีรายงานการศึกษาวิจัยเบื้องต้นว่าปริมาณสารสกัดหยาบ จากส่วนใบของเขียวหมื่นปี มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของเซลล์มะเร็ง HeLa (cervical cancer) โดยมีค่า IC50 = 350 µg/mL

การศึกษาวิจัยทางพิษวิทยา มีรายงานผลการศึกษาวิจัยทางพิษวิทยา โดยการทดลองป้อนสารสกัดจากใบเขียวหมื่นปีให้หนูแรทในขนาด 500 mg/kg BW  พบว่าไม่พบความเป็นพิษรุนแรงแต่พบอาการระคายเคืองเยื่อบุภายในของหนูทดลอง          

ข้อแนะนำ/ข้อควรระวัง  เขียวหมื่นปี เป็นพืชที่มีพิษระดับอ่อนถึงปานกลางเนื่องจากมีแคลเซียมออกซาเลต ที่เป็นผลึกขนาดเล็กอาจทำให้เกิดการระคายเคืองในช่องปาก ลำคอ และทางเดินอาหารหากกลืนกินสดๆ ในการนำเขียวหมื่นปีมาใช้เป็นยาภายในต้องระวังให้มาก โดยในตำรายาจีนระบุว่าห้ามใช้นนเกินควร เนื่องจากยานี้มีฤทธิ์ทำให้เลือดเย็น

อ้างอิงเขียวหมื่นปี

  1. เศรษฐมันตร์ กาญจนกุล. 2550. ร้อยพรรณพฤกษา "อโกลนีมา". เศรษศิลป์. กรุงเทพมหนานคร. 112 น.
  2. พรพรรณ ภูมิพันธุ์. “การจัดจำแนกและการกระจายพันธุ์ไม้ใบไทย.” วารสารวิทยาศาสตร์เกษตร. 2556;44(2): 321–330.
  3. วิทยา บุญวรพัฒน์, เขียวหมื่นปี หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย หน้า144
  4. คณะกรรมการวิชาการดำเนินงานส่วนสวนสมุนไพรพืชสวนโลก. 2549. สวนสมุนไพรในงานมหกรรมพืชสวนโลก 2549. พิมพ์ครั้งที่ 1. บริษัท สามเจริญพาณิชย์ (กรุงเทพฯ) จำกัด. กรุงเทพมหานคร. 464 น.
  5. ศิริพร โพธิ์ศรี. องค์ประกอบทางเคมีของพืชในวงศ์ Araceae. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. 2562;27(1):75–82.
  6. Chen JJ, Henny RJ. Aglaonema modestum (Chinese Evergreen). In: Grossmann YL, ed. Floriculture Crops. Springer; 2018:145–150.
  7. Srichana D. Preliminary Toxicity Study of Aglaonema modestum Extract. Thai J Vet Med. 2019;49(2):183–189
  8. Zhang Y, Li X, Chen X. “Antioxidant activity of Aglaonema modestum leaf extract.” Int J Biol Chem. 2019;13(2): 45–50.
  9. Li H, Jiang Y, Lin J. Chemical composition of Aglaonema modestum and its ornamental plant value. J S China Agric Univ. 2015;36(4):45–49.
  10. Chan YH, Tan YP, Lim CS. “Anti-inflammatory screening of ornamental plants.” Phytomedicine. 2020;72:152–157.
  11. Patel T, McDonald J, Rouse K. Calcium oxalate crystals in ornamental plants: a potential hazard. J Med Toxicol. 2016;12(1):101–105.
  12. Zhao J, Lin W, Luo X. “Antifungal properties of A. modestum extract.” J Appl Pharm Sci. 2020;10(1): 33–36.
  13. Nguyen TQ, Bui HT, Pham TH. Antibacterial activity of Aglaonema modestum extracts. Asian J Biol Sci. 2017;10(3):137–141.
  14. Wichitnithad W, Somwong P, Klongkumnuankarn P. “Screening of Thai ornamental plants for cytotoxicity.” Thai J Pharm Sci. 2021;45(3):217–223.
  15. Lin Y, Huang Z, Chen X. “Analysis of volatile compounds of Aglaonema modestum by GC-MS.” J Trop Subtrop Bot. 2016;24(1): 71–75.