โทงเทง งานวิจัยและสรรพคุณ 27ข้อ

ชื่อสมุนไพร  โทงเทง
ชื่ออื่นๆ/ชื่อท้องถิ่น  ต้อมต๊อก,บ่าตอมต๊อก มะก่องข้าว (ภาคเหนือ),โทงเทงน้ำ ทุงทิง (ภาคกลาง),โคมจีน,โคมญี่ปุ่น(ทั่วไป) ,ปิงเป้ง(หนองคาย) ,ปุงปิง(ปัตตานี) ,จะเก๊าเหลือ(ม้ง) ,ซาผ่อเหมาะ(กะเหรี่ยง) ,ซึงเจี่ย,อั้งโกงเนีย,กิมเต็งลั้ง,เต็งอั้งเช้า,อ้วงบ๊องู,หลกซิ้งจู,เทียงผาเช้า,ขั่วกิมเต็ง,หวงกูเหนียง(จีน)
ชื่อวิทยาศาสตร์  Physalis angulata var. angulata
ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์  Physalis minima Linn , Physalis angulata Linn.
ชื่อสามัญ  Hogweed, Ground Cherry , Chinese lantern plnt.
วงศ์ SOLANACEAE

ถิ่นกำเนิดโทงเทง

โทงเทงมีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปอเมริกาแล้วมีการแพร่กระจายพันธุ์ไปในเขตร้อนต่างๆ ทั่วโลกทั้งในทวีปแอฟริกาและเอเชีย สำหรับในประเทศไทย โทงเทงได้มีการแพร่กระจายพันธุ์เข้ามาเป็นเวลานานมากแล้ว โดยในปัจจุบันสามารถพบได้ทั่วทุกภาคของประเทศ จนถึงขั้นกลายเป็นวัชพืชชนิดหนึ่งเลยทีเดียว โดยเป็นพืชที่พบทั่วไปตามแหล่งน้ำขังหรือบริเวณพื้นที่ที่มีดินชุ่มมาก เช่น ริมแม่น้ำ ริมคลอง ทุ่งนาร้าง เป็นต้น

ประโยชน์และสรรพคุณโทงเทง

• ช่วยขับปัสสาวะ
• ช่วยแก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
• ใช้แก้ไข้ตัวร้อน
• ใช้แก้อาการร้อนใน ไอร้อน กระหายน้ำ 
  
• ใช้แก้ฝีในปอด แก้ฝีในคอ พิษฝีขึ้นในคอ
• รักษาดีซ่าน
• รักษาไอหอบหืดเรื้อรัง
  
• รักษาอาการเจ็บคอ
• ใช้แก้ทอลซินอักเสบ
• ใช้ขับพยาธิ
• รักษาโรคเบาหวาน 
• ใช้ระงับอาการปวด 
• ต้านเชื้อแบคทีเรีย
• แก้แผลติดเชื้อ แผลอักเสบ แผลเป็นหนอง
• แก้ฟกช้ำ รักษาแผล แผลอักเสบ
• แก้ผิวหนังเป็นผื่น
• แก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
• แก้หลอดลมอักเสบ
• รักษาโรคทางเดินอาหารทำงานผิดปกติ
• รักษาโรคผิวหนัง ฝี หนอง
• แก้ปวดฟัน
• รักษาตับอักเสบ
• รักษาอาการไขข้ออักเสบ
• ใช้เป็นยาคลายกล้ามเนื้อ
• รักษาอาหารไม่ย่อย
• รักษาไตอักเสบ
• ใช้ลดไข้

           ผลสุกนำมารับประทานสด  ลำต้น และใบ นำมาตากแห้ง บดให้ละเอียดอัดใส่แคปซูลรับประทานหรือนำมาตากแห้ง ใช้ชงเป็นชาดื่ม ส่วนสรรพคุณทางยา ตามตำรายาไทยระบุว่าโทงเทงทั้งต้นและผลมีรสขม ถือเป็นยาเย็น ออกฤทธิ์ต่อปอดและตับ และมี

ลักษณะทั่วไปโทงเทง

โทงเทงจัดเป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ที่มีอายุราว 1 ปี ลำต้นอวบน้ำเปลือกเกลี้ยงสีเขียว โคนสีม่วงแดงและสีค่อย ๆ จางลงเป็นสีเขียวใสเป็นเหลี่ยม ยอดเป็นสีเขียวอ่อน ลำต้นสูงประมาณ 25 - 50 เซนติเมตร สูงเต็มที่ 120 เซนติเมตร แตกกิ่งก้านสาขา ใบ เป็นใบเดี่ยวสีเขียวเรียงสลับออกตามข้อ ๆ ละใบ มีก้านยาว 2 - 3 เซนติเมตร ลักษณะใบคล้ายใบพริก รูปหอกป้าน ปลายแหลมและขอบใบเรียบ ใบกว้าง 3 - 4 เซนติเมตร ยาว 4 - 7 เซนติเมตร มีเส้นแขนงใบ 5 - 7 คู่ ดอก ออกระหว่างก้านใบกับลำต้น ดอกเล็กคล้ายดอกพริก แต่กลีบดอกสั้นและแข็งกว่า ดอกตูมทรงรีปลายแหลม เวลาบานเป็นรูปแตร มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5 - 2 เซนติเมตร กลีบดอกชั้นในมีสีเหลืองอ่อน กลีบดอกชั้นนอกหรือกลีบเลี้ยงมีสีเขียวอ่อน จำนวน 5 กลีบ ซึ่งจะเจริญเติบโตขยายตัวหุ้มผลภายในไว้หลวม ๆ ทำให้ดูเสมือนว่าผลพอง ออกดอกตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์เรื่อยไปจนถึงเดือนพฤศจิกายน ผล ผลโทงเทงมีกลีบดอกชั้นนอกหุ้มเหมือนโคมจีนสีเขียวอ่อนมีลายสีม่วง ผลภายในมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1-2 เซนติเมตร ผลกลมใสมีสีเขียวอ่อน และเมื่อสุกกลายเป็นสีเหลือง เมล็ด ในผลมีเมล็ดขนาดเล็กมีจำนวนมาก รูปกลมแบน เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.2 - 0.3 มิลลิเมตร มีเมือกหุ้มคล้ายมะเขือเทศจำนวนมาก

การขยายพันธุ์โทงเทง

โทงเทงสามารถขยายพันธุ์ได้โดยการใช้เมล็ด ซึ่งสามารถเพาะเมล็ดเพื่อนำไปปลูกได้เช่นเดียวกับพืชชนิดอื่นๆในวงศ์มะเขือ แต่ไม่นิยมขยายพันธุ์โดยการใช้กิ่งหรือต้นปักชำ

องค์ประกอบทางเคมี

• Chlorophyll
• Physalins
• Dihydroxyphysaline B
• Physalione F
• Withangutalin B
• Physagulidines A, B และ C
• Salasodine Glycosides
• Hygrine alkaloids
• Flavone 5, 6, 7-trimethoxy
• Flavone 5-methoxy-6, 7-methylenedioxy
• Hyperoxide
• Phygrine
• Linoleic acid
• Oleic acid
• Withaminimin
• Withanolides
• Withaphysalin A,B,C

             รูปภาพองค์ประกอบทางเคมีของโทงเทง

ที่มา : Wikipedia
 

รูปแบบและขนาดวิธีใช้

ใช้ทั้งต้นตำละลายกับเหล้า เอาสำลีชุบน้ำยาอมไว้ข้างๆ แก้มและค่อยๆ กลืนน้ำยาผ่านลำคอทีละน้อยๆ แก้ต่อมทอนซิลอักเสบ แก้ฝีในคอ (แซง้อ) และ แก้คออักเสบ สำหรับคนที่ไม่ดื่มสุรา จะใช้น้ำส้มสายชูแทนก็ได้ และได้ผลอย่างเดียวกัน

ใช้รักษาโรคหืด  ใช้ทั้งต้นแห้ง 1/2 กิโลกรัม ต้มกับน้ำ เติมน้ำตาลกรวดลงไปให้หวาน รับประทานครั้งละ 1/4 ถ้วยแก้ว วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารเป็นเวลา 10 วัน หยุดยา 3 วัน รับประทานต่อไปอีก 10 วัน พักอีก 3 วัน แล้วรับประทานต่อไปอีก 10 วัน หอบหืดจะได้ผลดี

ใช้รักษาแผลในปาก เจ็บคอ ใช้เยื่อหุ้มผลแห้งที่เอาเมล็ดออกแล้วหนัก 10 กรัม เปลือกส้ม 6 กรัม ต้มกับน้ำผสมน้ำตาลกรวดพอหวานเล็กน้อย ใช้ดื่มต่างน้ำ

ใช้ขับพยาธิ รักษาโรคเบาหวาน ใช้รากต้มกับน้ำรับประทาน

แก้ดีซ่าน ใช้ทั้งต้น 2 ต้น ต้มน้ำ คั้นเอาน้ำข้นๆ มาผสมน้ำตาลพอสมควร ให้รับประทานวันละ 2-3 ครั้ง บางคนรับประทาน 10-15 ครั้ง ก็หายตัวเหลือง

แก้ต่อมทอนซิลอักเสบ ใช้ต้นนี้สดๆ (หรืออย่างแห้งก็ใช้ได้) 3 หัว แผ่น ฝักชุบน้ำตาล 2 แผ่น ใส่น้ำ 1 ถ้วย ต้มให้เหลือครึ่งถ้วย รับประทานครั้งเดียวหมด เด็กก็รับประทานลดลงตามส่วน

ใช้เป็นยาแก้คางทูม ด้วยการใช้โทงเทง และหูปลาช่อน อย่างละ 35 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน

แก้ตานซางในเด็ก ดีซ่าน ตับอักเสบ ถุงน้ำดีอักเสบ จากการใช้ทั้งต้นเป็นยาแก้ดีซ่าน ด้วยการใช้โทงเทง 35 กรัม นำมาต้มกับน้ำแบ่งรับประทานวันละ 3 ครั้ง ติดต่อกันเป็นเวลา 5-10 วัน ต้นสดใช้ภายนอกนำมาตำพอกรักษาฝีหนอง ฝีอักเสบมีพิษ ผดผื่นคัน หรือถ้ามีแผลด้วยก็ต้มเอาน้ำล้างแผล หรือนำมาตำละลายกับน้ำหรือเหล้าใช้เป็นยาทาแก้พิษฝี แก้ฟกบวมอักเสบ ทำให้เย็น

ในตำรายาจีน “ซีกเองตงเช่าเอียะฉิ่วแฉะ” (หรือคู่มือสมุนไพรจีน ฉบับปฏิบัติ) กล่าวว่าขนาดใช้ ใช้ 2สลึง ถึง 3 สลึง ต้มกินแก้โรคต่อไปนี้ได้ดี  หลอดลมอักเสบอย่างแรง ไอ หอบ ใช้โทงเทงกับเปลือกส้มจีนแห้งหรือตั้งพ๊วยอย่างละ 2 สลึง ต้มกินก็จะหาย หลอดอาหารอักเสบอย่างแรงจนคอบวมแดง กับเป็นแผลเน่า เป็นฝี ใช้โทงเทง กับเลี่ยงเคี้ยว (มีขายตามร้านขายยาจีน) อย่างละ 1 สลึง กับ 5 หุน (5 หุน เท่ากับ ½ สลึง) ชะเอม 1 สลึง ต้มกินก็จะหาย หรือจะใช้โทงเทง แต่อย่างเดียวชงน้ำดื่มอย่างชา ก็จะมีผลเช่นกัน

โรคช่องปากอักเสบ ลิ้นอักเสบ น้ำปัสสาวะเป็นสีเหลือง ใช้โทงเทงอิงถิ่น และชะเอม อย่างละ 2 สลึง ต้มกินก็หาย  และจากตำราสมุนไพรจีนอีกเล่มหนึ่งชื่อ “หิ่งต่อซีกเองตงเอียะ” กล่าวว่า หลอดลมอักเสบอย่างแรง ไออย่างแรง คอเจ็บ โรคเสียงแหบต่างๆ ใช้โทงเทง 6 กรัม ชะเอม 3 กรัม ‘ไต้ลักจื้อ’ 5 กรัม ‘อัวน่ำจื้อ’ 5 กรัม ‘เบ๊ปวก’ 1 กรัม ‘ง๊วงเซียม’ 5 กรัม น้ำ 500 ซี.ซี. ต้มให้เหลือ 200 ซี.ซี. กินวันละ 3 หนก็หาย

การศึกษาทางเภสัชวิทยา

การศึกษาทางเภสัชวิทยาของโทงเทงส่วนมากจะเป็นการศึกษาวิจัยในต่างประเทศ แต่มีการศึกษาหนึ่งที่มีการระบุผลการศึกษาดังนี้

มีการศึกษาทดลองทางคลินิกเกี่ยวกับฤทธิ์แก้หลอดลมอักเสบเรื้อรังโดยใช้ทั้งต้นแห้งหนัก 500 กรัม ผสมน้ำเชื่อมให้มีปริมาณ 500 ซี.ซี. รับประทานครั้งละ 50 ซี.ซี. วันละ 3 ครั้งหลังอาหาร 10 วัน เป็น 1 รอบของการรักษา กินติดต่อกัน 3 รอบ แต่ละรอบพัก 3 วัน จากการรักษาคนไข้ 50 ราย ได้ผล 39 ราย อาการดีขึ้น 10 ราย ไม่เห็นผล 1 รายจากการรักษาโรคไอมีเสมหะ หอบ หืด ได้ผลค่อนข้างดี ระยะเวลาของการรักษาโดยเฉลี่ย 3-6 วัน ยกเว้น 1 ราย ที่รักษาถึง 20 วัน ในระหว่างการรักษาคนไข้บางคน มีอาการรู้สึกใจคอ ไม่ค่อยดี อึดอัด เวียนหัว นอนไม่หลับ ซึ่งเหล่านี้เป็นอาการข้างเคียงของยานี้ หลังจากรักษา 1-5 วัน อาการเหล่านี้ ก็จะหายไปเอง

การศึกษาทางพิษวิทยา

มีการศึกษาวิจัยพบว่ากลีบเลี้ยงของโทงเทงมีสาร Solanine ที่มีฤทธิ์ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหารโดยความเป็นพิษจะเกิดหลังจากกินพืชที่มีสารประเภทนี้แล้วหลายชั่วโมง จะรู้สึกปวดแสบปวดร้อนที่ปากและคอหอย แล้วจึงคลื่นไส้ เบื่ออาหาร อาเจียน ปวดท้องและท้องร่วง อุณหภูมิร่างกายขึ้นสูง อาการอื่นๆ ที่พบคือ ปวดศีรษะ เหงื่อออก น้ำลายไหลมากกว่าปกติ หายใจขัดและกล้ามเนื้อเปลี้ย อาการเป็นพิษในขั้นสุดท้ายคือ ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด เพราะลำไส้เป็นแผล ปัสสาวะเป็นเลือดเนื่องจากไตชำรุด ชักกระตุก หมดสติ อุณหภูมิลดต่ำ

ข้อแนะนำและข้อควรระวัง

• สตรีมีครรภ์ห้ามรับประทานสมุนไพรชนิดนี้
• การรับประทานสมุนไพรโทงเทงในช่วง 1-5 วันแรก บางคนอาจมีอาการเวียนศีรษะ นอนไม่หลีบ อึดอัด หงุดหงิด แต่หลังจากนั้นอาการเหล่านี้จะค่อยๆ หายไปเอง
• กลีบเลี้ยงของโทงเทงมีสารพิษ Solanine ที่เป็นพิษต่อระบบทางเดินอาหารดังนั้น จึงไม่ควรบริโภคในส่วนของกลีบเลี้ยงและควรระมัดระวังในการใช้โทงเทง

เอกสารอ้างอิง

1. โทงเทง สมุนไพรข้างถนน.คอลัมน์สมุนไพรน่ารู้.นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่4.สิงหาคม.2522
2. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย.  (วิทยา บุญวรพัฒน์).  “โทงเทงน้ำ”.  หน้า 284.
3. หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). “โทงเทง (Thong Theng)“. หน้า 148.
4. โทงเทง.ฐานข้อมูลพืชพิษ.สำนักงานข้อมูลสมุนไพรคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
5. โทงเทง.กลุ่มยารักษาเบาหวาน.สรรพคุณสมุนไพร200ชนิด.โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามราชกุมารี (ออนไลน์)เข้าถึงได้จากhttp://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_27_2.htm
6. โทงเทงและสรรพคุณโทงเทง.พืชเกษตรดอทคอมเว็บเพื่อพืชเกษตรไทย(ออนไลน์)เข้าถึงได้จากhttp://www.puechkaset.com