หน้าแรก > บทคาวมทั้งหมด > เซซามิน

เซซามิน

Tags: เซซามิน, สารสกัดเซซามิน, วิตามมิน, สารสกัด

เซซามิน

ชื่อสามัญ  Sesamin

ประเภทและข้อแตกต่างสารเซซามิน

สารเซซามินเป็นสารประกอบฟีโนลิคชนิดหนึ่ง ซึ่งอยู่ในกลุ่มของลิกเนน (lignans) ที่สามารถต้านอนุมูลอิสระหรือแอนดิออกซิเดนท์ (amtioxidart) ได้ มีสูตรโครงสร้างทางเคมีคือ C20 H18 O6 และมีมวลโมเลกุลเท่ากับ 354.35g/mol  โดยจากสูตรโครงสร้างของเซซามินพบว่ามี two methylenedioxy bridges และมีหมู่ CH 4 กลุ่ม จึงทำให้สามารถยับยั้งหรือจับ Reactive oxygen species (ROS) ในสภาวะปกติได้ดีกว่าเซซามอลที่มีหมู่ 2 กลุ่ม  สำหรับประเภทของเซซามินนั้น อาจแบ่งออกได้เป็น 2 รูปแบบคือ เซซามินทั่วไป และเซซามินรูปแบบ metabolized form ซึ่งในรูปแบบของ metabolized forms นั้นจะสามารถ metabolized ในตับและเปลี่ยนรูปเป็น antioxidative เพื่อยับยั้งการสร้าง superoxise ใน aortic endotheiium จึงทำให้มีผลต่อการยับยั้ง ROS (o2- OH) ได้ดีกว่าในรูปแบบเซซามินทั่วไป เมื่อทดสอบด้วยวิธี 2.2-diphenyl-1-plcrythdrazyl radical (DPPH) และวิธี Thiobarbituric acid reactive substances (TBARS)

แหล่งที่พบและแหล่งที่มาสารเซซามิน

สำหรับแหล่งที่พบเซซามินนั้น สามารถพบได้ในพืชตระกูลงา ต่างๆ เช่น งาดำ งาขาว งาแดง งาขี้ม้อน ซึ่งจะพบสารเซซามินได้ในงาดำมากที่สุด และในปัจจุบันยังมีการสกัดสารเซซามินจากเมล็ดงาออกมาเพื่อใช้ทำเป็นผลิตภัณฑ์อาหารเสริมเพื่อสุขภาพ หรือนำไปเติมในผลิตภัณฑ์ต่างๆ เพื่อให้ร่างกายได้รับประโยชน์จากสารเซซามิน เช่น ผลิตภัณฑ์นมพร้อมดื่ม น้ำสลัด ขนมและเบเกอรี่ รวมถึงผลิตภัณฑ์เสริมความงามต่างๆ อีกด้วย

 

เซซามิน

ปริมาณที่ควรได้รับจากสารเซซามิน

สำหรับปริมาณของสารเซซามินที่ควรได้รับต่อวันนั้น ในปัจจุบันยังไม่มีการกำหนดเกณฑ์ของปริมาณสารเซซามินที่ควรได้รับอย่างเเน่ชัด แต่อย่างไรก็ตามก็มีผลการศึกษาวิจัยหลายฉบับทั้งในและต่างประเทศหลายฉบับได้ศึกษาถึงความเป็นพิษของเซซามิน พบว่ามีความเป็นพิษต่ำมาก นอกจากนี้ตามประเทศของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาของไทยยังได้กำหนดให้งาซึ่งเป็นแหล่งของเซซามินเป็นพืชที่สามารถใช้ในผลิตภัณฑ์เสริมอาหารได้โดยได้กำหนดให้ส่วนของเมล็ดที่ผ่านกรรมวิธีการบดผง บีบอัด(น้ำมัน) หรือสกัดด้วยน้ำและประกอบไปด้วยกรดไขมัน กรดไลโนเลอิก กรดนิลมิติก กรดไอเออิกและเซซามิน ต้องให้มีปริมาณโปรตีนไม่เกิน 50 กรัม/วัน

ประโยชน์และโทษสารเซซามิน

ประโยชน์ของเซซามินนั้นจากการศึกษาวิจัย พบว่า เซซามินมีฤทธิ์ในการเพิ่มอัตราการกำจัดสารพิษ ต้านแบคทีเรีย มีฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระ ช่วยยับยั้งการดูดซึมคอเรสเตอรอล ยับยั้งการสร้างคอเรสเตอรอลในตับ ลดความดันโลหิต ต้านการเกิมมะเร็ง ช่วยส่งเสริมกิจกรรมของวิตามินอี ป้องกันการเกิดออกซิเดชั่นของไขมัน ที่มีผลต่อ serum triacylglycerol และ hypocholesteremic เป็นต้น

           นอกจากนี้ยังมีรายงานการศึกษาวิจัยถึงสารลิกแนนในงาดำพบว่ามีประโยชน์ต่อร่างกายดังนี้

  • สารเซซามินช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของสารเสริมสร้างมวลกระดูกและทำลายสารที่ทำลายมวลกระดูกและน้ำหล่อเลี้ยงระหว่างข้อกระตุ้นเอ็นไซค์ตับ ทำลายสารพิษที่สะสม ช่วยกระตุ้นเซลผิวหนังสร้างคอลลาเจนและกรดไฮยาลูโรนิคซึ่งทำให้ผิวหนังเรียบ ยืดหยุ่น ชุ่มชื้นและเต่งตึง
  • สารเซซามินและเซซาโมลีน ช่วยดูดซับคอเลสเตอรอลเลวในเลือดและยับยั้งการสะสมในตับช่วยทำลายแบคทีเรียที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย  ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของวิตามินอี

           อีกทั้งยังมีรายงานผลการวิจัยอีกว่าจุลินทรีย์ในลำไส้ของมนุษย์สามารถเปลี่ยนสารเซซามินเป็นสารเอนเทอโรแลกโตน (enterolactone) ได้  ซึ่งมีการศึกษาวิจัยพบว่าสารเอนเทอโรแลกโตนสามารถช่วยลดความเสี่ยงการเกิดโรคเรื้อรังบางชนิดได้ เช่น โรคมะเร็งและโรคหลอดเลือดหัวใจตีบได้อีกด้วย

การศึกษาวิจัยที่เกี่ยวข้องสารเซซามิน

มีผลการศึกษาวิจัยของเซซามินเกี่ยวกับโรคต่างๆ หลายฉบับ เช่น

            ฤทธิ์ปกป้องกระดูกอ่อนและรักษาอาการข้ออักเสบการศึกษาในเซลล์กระดูกอ่อนของหมู (porcine cartilage explant) พบว่าสารเซซามินช่วยยับยั้งการหลั่ง sulfated-glycosaminoglycan (s-GAG) และ hydroxyproline ที่ถูกกระตุ้นด้วย interleukin-1-beta (IL-1β) โดยผ่านกระบวนการลดการแสดงออกของ metalloproteinase (MMP) ชนิดที่ 1, 3 และ 13 ที่ผลต่อการสลายตัวของ proteoglycans (PGs) และ type-II collagen ทั้งในระดับของยีนและโปรตีน ร่วมกับการออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของ MMP-3 ด้วย นอกจากนี้ยังพบว่าสารเซซามินมีผลขัดขวางการส่งต่อสัญญาณของ IL-1β โดยยั้บยั้งการเติมหมู่ฟอตเฟสของโปรตีน p38 และ JNK และเมื่อทดสอบในเซลล์กระดูกอ่อนของมนุษย์ (human articular chondrocyte) และการศึกษาในหนูแรทที่ถูกกระตุ้นให้เกิดข้ออักเสบด้วย papain ก็พบว่าการฉีดเซซามินความเข้มข้น 1 และ 10 ไมโครโมลลาห์ ที่บริเวณหัวเข่าที่อักเสบ ติดต่อกัน 5 สัปดาห์ ช่วยลดการเรียงตัวของเซลล์กระดูกอ่อนที่ผิดปกติ ช่วยเพิ่มความหนาของกระดูกอ่อน และลดการสูญเสีย type-II collagen และ PGs จากกระดูกอ่อนได้ นอกจากนี้พบว่าการป้อนสารเซซามินช่วยเพิ่มการสร้าง type-II collagen และ PGs ในเนื้อเยื่อกระดูกอ่อนในหนูปกติอีกด้วย

           ฤทธิ์ลดคอลเรสเตอรอล มีรายงานการศึกษาวิจัยพบว่าสารเซซามินจะออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานโปรตีน sterol regulatory element binding protein ซึ่งมีผลลดการสังเคราะห์คอเลสเตอรอลที่เซลล์ตับ และยังพบว่าสารเซซามินยังสามารถกระตุ้นการทำงานของโปรตีน  Adenosine binding cassette G 5/8 (ABCG 5/8) ซึ่งเป็นโปรตีนที่ยับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอลจากลำไส้เล็กเข้าสู่กระแสเลือดได้ นอกจากนี้ยังพบว่าสารเซซามินยังเพิ่มการขับคอเลสเตอรอลออกจากเซลล์เม็ดเลือดขาวแมโครฟาจซึ่งเป็นการลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรหลอดเลือดแดงแข็งอีกด้วย

           ผลของการรับประทานสารเซซามินจากงา ฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือดและสารที่ทำให้เกิดการอักเสบ และอคิโพเนคตินในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 มีการศึกษาวิจัยทั้งแบบสุ่มและปกปิดทั้ง 2 ฝ่ายในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จำนวน 48 คน ที่มีอายุระหว่าง 30-60 ปี และมีดัชนีมวลกาย (BMI) น้อยกว่า 30 กก./ตรม. โดยแบ่งผู้ป่วยออกเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มที่ 1 ให้รับประทานสารสกัดเซซามินชนิดแคปซูลขนาด 200 มก./วัน กลุ่มที่ 2 เป็นกลุ่มควบคุม ให้รับประทานยาหลอกในขนาด 200 มก./วัน เช่นกัน นาน 8 สัปดาห์ และทำการเจาะเลือดก่อนและหลังการศึกษาเพื่อดูระดับน้ำตาลในเลือด (Fasting blood sugar), hemoglobinA1c, อินซูลิน, สารที่ก่อให่เกิดการอักเสบต่างๆ เช่น tumor necrosis factor-alpha (TNF-α), interleukin-6 (IL-6), high-sensitivity C-reactive และอดิโพเนคติน (เป็นฮอร์โมนที่มีส่วนช่วยในการเมตบอลิสมของน้ำตาลและกรดไขมันในเลือด) พบว่ากลุ่มที่ได้รับสารสกัดเซซามิน มีระดับน้ำตาลในเลือด (Fasting blood sugar), hemoglobinA1c, อินซูลิน, สารที่ก่อให่เกิดการอักเสบต่างๆ เช่น tumor necrosis factor-alpha (TNF-α), interleukin-6 (IL-6), high-sensitivity C-reactive ลดลง และระดับและอดิโพเนคตินมีค่าเพิ่มมากขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม

โครงสร้างเซซามิน

ข้อแนะนำและข้อควรระวัง

            สำหรับผู้ที่ต้องการได้รับ เซซามินโดยการรับประทานงาควรระมัดระวังในผู้ที่แพ้งาและพืชตระกูลงา รวมถึงไม่ควรรับประทานมากจนเกินไปเพราะมีแคลอรีสูง (100 กรัม ให้พลังงาน 700 แคลอรี่) และผู้ที่เป็นโรค Wilsam’s disease ไม่ควรรับประทานงาดำ เพราะมีปริมาณทองแดงค่อนข้างสูง ซึ่งโรคดังกล่าวจะทำให้ร่างกายขับทองแดงค่อนข้างยาก และจะทำให้มีอาการข้างเคียงได้ นอกจากนี้ถึงแม้ว่าจะมีรายงานการศึกษาวิจัยต่างๆ สนับสนุนว่า เซซามินมีประโยชน์กับร่างกายหลายๆด้าน แต่ในการรับประทานก็ควรระมัดระวังในการใช้ เพราะยังไม่มีการกำหนดเกณฑ์และขนาดการรับประทาน หรือปริมาณที่ควรได้รับต่อวันอย่างแน่ชัด ดังนั้นในผู้ป่วยโรคต่างๆ ก่อนจะรับประทานเซซามินในรูปแบบเมล็ดงาต่างๆ (นอกเหนือจากรับประทานในรูปแบบเมล็ดงาต่างๆ) ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญก่อนทุกครั้ง

อ้างอิง เซซามิน

  1. Penalvo, J.L., S.M. Heinonen, A.M. Aura and H. Adlercreutz. 2005. Dietary sesamin is converted to enterolactone in humans. J. Nutr. 135: 1056-1062
  2. กัษมาพร  ปัญต๊ะบุตร.งาธัญพืชเพื่อสุขภาพ.วารสารอาหารปีที่42.ฉบับที่4.ตุลาคม-ธันวาคม2555.หน้า297-301
  3. ฤทธิ์ปกป้องกระดูกอ่อนและรักษาอาการข้ออักเสบของสารเซซามินที่ได้จากงา.ข่าวความเคลื่อนไหวสมุนไพร.สำนักงานข้อมูลสมุนไพรคณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.
  4. อิทธิพล ชีวภูเขียว,ปรัญดา แข็งขัน.ความแปรปรวนของปริมาณเซซามินและฤทธิ์ต่อต้านออกซิเดชันของงา 22 พันธุ์.วารสารแก่นเกษตรปีที่43.ฉบับที่3 พฤษภาคม-มิถุนายน2561.หน้า571-580
  5. ชัยสิทธิ์ สิทธิเวช.ปริมาณสารสเตอรอลและสตานอลในเมล็ดงา (Sosamun indicumL.) ที่ปลูกในประเทศไทย.วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยมหาสารคามปีที่35.ฉบับที่1 มกราคม-กุมภาพันธ์ 2559.หน้า75-82
  6. ผลของการรับประทานสารเซซามินจากงาต่อระดับน้ำตาล สารที่ทำให้เกิดการอักเสบและอดิโพเนคตินในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่2.ข่าวความเคลื่อนไหวสมุนไพร.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล.
  7. ประกาศสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา เรื่องรายชื่อพืชที่ใช้ได้ในผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ลงวันที่7 สิงหาคม พ.ศ.2560
  8. ศิริรัตน์ กริชจนรัช และนฤทัย วรสถิตย์.2549.งา...อาหารสุขภาพ.วารสารกสิกร ปีที่79 ฉบับที่3(พ.ค.-มิ.ย.)
  9. Liu N, Wu C, Sun L, Zhen J, Guo P. Sesamin enhance cholesterol effl ux in RAW264.7 macrophages. Molecules 2014 Jun 6;19(6):7516-7527
  10. Nakai, M.;Harada,M.;Nakahara, K;Akimoto K;Shibata H;Miki W.;Kiso,Y.novel.2003.antioxiidative metaboliles in rat liver with ingested Sesamin J Agric Food Chem 51:1666-70

 

  1. Lde T., Kushiro.,M., Takahashi, Y., Shinohara, K., Fukuda, N.,& Sirato-Yasumoto.S.2003 Sesamin. A sesame lignin,as a potent serum lipid-hwering food component Japan Agricuttural Research Quarterty,37.151-158.
  2. Pietinen, P., K. Stumpf, S. Mannisto, V. Kataja, M. Uusitupa and H. Adlercreutz. 2001. Serum enterolactone and risk of breast cancer: a case-control study in eastern Finland. Cancer Epidemiol. Biomark. Prev. 10: 339-344
  3. ศัลยา คงสมบูรณ์เวช. 2547. เซซามินกับสุขภาพ (Sesamin and health). วารสารโภชนบำบัด. 15: 98-105
  4. Nakano, D.,ltoh C., Takacka. M;. Kiso Y., Tamaka T., Matsumura,Y.biol .2002.Artihypertensive effect of  Sesamin IV .lnhibition of vascular superoxide produruction by sesamin Phamin Pharm Bull.25(9):1247-9
  5. Ide T, Ashakumary L, Takahashi Y, Kushiro M, Fukuda N, Sugano M. Sesamin, a sesame lignan, decreases fatty acid synthesis in rat liver accompanying the down-regulation of sterol regulatory element binding protein-1. Biochim Biophys Acta 2001 Nov 30;1534(1): 1-13
  6. Vanharanta, M., S. Voutilainen, T.H. Rissanen, H. Adlercreutz and J.T. Salonen. 2003. Risk of cardiovascular disease-related and allcause death according to serum concentrations of enterolactone: Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor Study. Arch. Intern. Med. 163: 1099–1104.
  7. Bodowsld.P.1950.Sesame oil lll Antioxidant properties of sesamol Joumal of Americam oil Chemists Socisty 27:264-267