เทคนิคการปลูกและขยายพันธุ์มะขามป้อม

            “มะขามป้อม”เป็นพืชท้องถิ่นแถบคาบสมุทรอินเดีย เช่นเดียวกับ พริกไทย ขมิ้น ตะไคร้ โดยตามจริงแล้ว ในอดีตจะมี 2 ชนิดที่มีลักษณะคล้ายคลึงกันเกือบทุกอย่าง แต่อาจจะมีแตกต่างกันบ้างในรายละเอียดปลีกย่อยเล็กๆ น้อยๆ เท่านั้น คือ มะขามป้อมชนิดผลเล็ก (P.emblica Linn)  และมะขามป้อมชนิดผลโต (P.indofischeri Bennet.) โดยจะมีความแตกต่างกันที่สังเกตง่ายๆก็คือ ที่ขนาดของผลซึ่งมะขามป้อมชนิดผลเล็ก จะมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.8 – 2.5 เซนติเมตร ส่วนขนาดผลใหญ่จะมีเส้นผ่าศูนย์กลาง ขนาด 2.5 – 4 เซนติเมตรส่วนเรื่องคุณภาพและสรรพคุณนั้น ก็ไม่แตกต่างกัน ดังนั้นในทางด้านการตลาดมะขามป้อมชนิดผลใหญ่จึงเป็นที่ต้องการของตลาดมากกว่าชนิดผลเล็ก ซึ่งตามธรรมชาตินั้น มะขามป้อมชนิดผลใหญ่จะพบได้ในป่าละเมาะและป่าไม้พุ่มเตี้ยทั่วไปของอินเดีย (ส่วนที่มีในธรรมชาติในไทยนั้นเป็นแบบผลเล็ก)แต่ปัจจุบันมีการนำมะขามป้อมชนิดผลใหญ่มาทำการเพาะพันธุ์และส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกได้ทั่วไปในประเทศไทยแล้ว โดยวิธีการปลูกมะขามป้อมนั้น ในอดีตนิยมเพาะขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด เพราะจะได้ต้นพันธุ์ที่ไม่กลายพันธุ์และและแข็งแรง แต่มีข้อจำกัดตรงที่ต้นพันธุ์ทีปลูกด้วยเมล็ดนั้นต้องใช้เวลา 3 – 5 ปี ในการปลูกจึงจะให้ผลผลิตได้ แต่ในปัจจุบันนิยมซื้อต้นพันธุ์มะขามป้อมจากกาตอนกิ่งและการต่อยอดมาปลูก เพราะต้นพันธุ์เหล่านี้สามารออกผลได้ในทันทีหรือภายใน 1 – 2 ปีเท่านั้น สำหรับการปลูกมะขามป้อมที่จะปลูกเพียงไม่กี่ต้น สามารถนำต้นกล้าลงปลูกในหลุมที่กว้างและลึก 30 เซนติเมตร ได้เลยโดยไม้ต้องเตรียมดิน แต่ควรมีระยะห่างระหว่างต้น 4x4 เมตร (สำหรับต้นกล้าที่ได้จากการตอนกิ่ง) และระยะห่าง 6x6 เมตร (สำหรับต้นกล้าเพาะเมล็ด) ส่วนการปลูกในจำนวนมากเพื่อการค้าและการพาณิชย์ ควรปลูกในแปลงและควรไถเตรียมแปลงและกำจัดวัชพืชให้หมด ส่วนระยะห่างระหว่างต้นก็ใช้ระยะที่กล่าวไว้ข้างต้น และการปลูกมะขามป้อมนั้นควรจะทำการปลูกในช่วงเดือนพฤษภาคม เพราะเข้าสู่ฤดูฝนหน้าดินชุ่มน้ำ ก่อนปลูกควรผสมปุ๋ยคอกกับดินให้เข้ากันแล้วจึงกลบดินทีเตรียมไว้ลงในก้นหลุมพอสมควรแล้วจึงนำต้นกล้าลงปลูกแล้วกลบดินให้แน่น ส่วนการดูแลนั้นหากปลูกในฤดูฝนไม่ต้องดูแลมากเพียงแค่คอยุถางหญ้าและวัชพืชเท่านั้น หากปลูกในฤดูอื่น และไม่มีฝนตกให้น้ำเป็นระยะๆ 3 – 4 ครั้งต่อเดือน และคอยกำจัดวัชพืชเพียงแค่นี้เราก็จะมีต้นมะขามป้อมไว้กินและใช้รวมถึงนำไปต่อยอดเป็นอาชีพได้เลยทีเดียว